Economisch is er overduidelijk sprake van een Bitcoin Bubbel omdat het in de afgelopen jaren zo veel meer waard is geworden. De prijs van Bitcoin is volatieler dan traditionele investeringen. Afgaand op de prijsontwikkeling zou het automatisch betekenen dat er sprake is van een crypto bubbel. Dit zegt echter niet direct iets over de ontwikkelingen binnen blockchain en web3 als een geheel. De vraag of web3 en/of crypto voorbeelden zijn van een bubbel is niet eenvoudig te beantwoorden.
Wanneer is iets een bubbel?
Economisch gezien wordt een ontwikkeling als bubbel genzien wanneer een financieel instrument of een gehele markt overgewaardeerd is. Doorgaans komt dit door een enorme waardestijging zonder aantoonbare reden. Het lijkt op dat moment overduidelijk dat de waardestijging alsmaar door gaat. Het gevaar van een bubbel schuilt in het feit dat deze kan barsten. Wanneer de bubbel barst, zijn de gevolgen desastreus.
De bekendste economische bubbel is de dotcom bubbel eind jaren ’90. In deze periode was ongeveer ieder aandeel van een bedrijf wat ‘iets met internet doet’ enorm overgewaardeerd. Dit komt vooral door de verwachting dat de omzet van deze bedrijven exponentieel zou blijven stijgen. Op het moment dat de bubbel barstte, was het voor veel beleggers te laat..
Een van de bekendste economen, Robert J. Shiller, heeft in 2010 een checklist opgesteld om te bepalen of iets een bubbel is. Deze poging om op een objectieve manier vast te stellen of er sprake is van een bubbel, is afhankelijk van subjectieve invullingen. Shiller heeft de volgende punten opgenomen in de checklist.
- Scherpe prijsstijgingen van activa zoals onroerend goed en dotcom aandelen
- Grote opwinding bij ‘het publiek’ over de prijsstijgingen
- Een begeleidende media gekte
- Verhalen van mensen die veel geld verdienen en jaloezie veroorzaken bij mensen die dat niet doen
- Toenemende belangstelling voor het financiele instrument bij het grote publiek
- “New era” theorieën om ongekende prijsstijgingen te rechtvaardigen
- Een daling van de leen standaarden
Kort gezegd ziet de volledige markt er rooskleurig uit en wilt iedereen inspringen. Echter, in realiteit is de markt te mooi om waar te zijn. Juist dit psychologische effect zorgt er voor dat de bubbel zich nog één keer verder opblaast. De investeerders met minder kennis en ervaring zijn degene die als laatst instappen, het langst blijven zitten met het idee dat ze winst gaan maken, en vervolgens als laatste verkopen. De verkoop vindt vaak plaats op het moment dat het al te laat is en verliezen geleden zijn.
Wel scherpe prijsstijgingen, geen daling leenstandaarden
Op het moment dat een grote economische ontwikkeling gaande is, is het lastig om dit te benoemen. De economische crisis van 2008 is zoals zo vaak een perfect voorbeeld. Pas maanden of zelfs jaren ná de crisis, kon dit een crisis genoemd worden. Tijdens de ontwikkeling zelf zijn er tal van instanties die enorm hun best doen om alles zo normaal mogelijk te laten lijken. Paniek is namelijk voor geen enkele investeerder goed.
Tijdens en na de corona-pandemie zien we scherpe prijsstijgingen in verschillende financiele markten. Een van deze markten is de crypto markt waar bijvoorbeeld Bitcoin trapsgewijs duurder wordt, maar ook weer naar beneden knalt. Leenstandaarden gaan in eerste instantie omlaag (veel steun vanuit de overheid) maar vervolgens worden deze aangescherpd door de ECB en de FED.
Het is wel duidelijk dat een bubbel, zoals een mogelijke Bitcoin bubbel, niet hoeft te voldoen aan letterlijk alle eisen en ontwikkelingen die gesteld worden door Shiller. Ook belangrijk is te benoemen dat niet iedere financiele markt zich in dezelfde fase bevindt. De vastgoedmarkt heeft vaak last van een vertraagd effect t.o.v. andere markten.
Een wildgroei aan cryptocurrencies
Nu helder is wat een bubbel in economische zin betekent, kunnen we onderzoeken of er sprake is van een web3 bubbel of een crypto bubbel. De eerste crypto, Bitcoin, in in 2009 gelanceerd. In de eerste jaren was het onduidelijk hoe de toekomst van crypto er uit zou zien. Meer dan 10 jaar later kunnen we vaststellen dat het een plek heeft gekregen in het gesprek van de dag. Opvallend genoeg is er in deze 10 jaar altijd wel iemand geweest die Bitcoin en de rest van het crypto landschap een bubbel noemde.
De hoeveelheid cryptocurrencies is in de afgelopen jaren enorm gegroeid. Lang niet alle projecten zijn succesvol. Veel van de crypto namen die we nu kennen, zullen over 5 jaar niet meer bestaan. Dit betekent niet direct dat er sprake is van een crypto bubbel.
Is er sprake van een Bitcoin Bubbel?
Volgens de checklist van Shiller is er momenteel geen sprake van een crypto bubbel. Er is geen enorme, onverklaarbare, stijging merkbaar in de afgelopen 12 maanden. Om het een bubbel te noemen zou er enorme aandacht vanuit het publiek en media moeten zijn. Onderstaande grafiek laat de trend in het zoekgedrag van Nederlanders zien op de term crypto. Het is duidelijk dat de interesse van het publiek in mei 2021 en november 2021 vele malen hoger lag.
In november 2021 stonden de grote crytpocurrencies (Bitcoin, Ethereum, Solana, BNB) allemaal op of rond een recordhoogte. Dit wordt ook wel een all-time high genoemd. Ongeveer een jaar later staan de koersen 70-90% lager. De analyse of er sprake is van een bubbel op de crypto markt zou er eind 2021 dus heel anders uit zien. Terugkiijkend op de economische ontwikkelingen in 2022 is dit natuurlijk wel een uiterst makkelijke conclusie.
2022: de minibubbel is gebarsten
2022 is voor veel investeringsinstrumenten een uiterst volatiel jaar geweest. Indexfondsen als de AEX en S&P500 daalden met meer dan 25% en de huizenmarkt in Nederland daalde met meer dan 6%. De cryptomarkt is hierop zeker geen uitzondering geweest. De totale market kapitalisatie van crypto verloor van de piek in november 2021 maar liefst 75%!
De oorzaak van deze enorme daling ligt een veranderend economisch klimaat. De rentestanden van centrale banken zijn fors verhoogd wat een remmend effect heeft op economisch actviteit. Dit heeft onder andere gezorgd voor het (deels) knappen van een bubbel.
Is Web3 een bubbel te noemen?
Of er sprake is van een web3 bubbel is een andere kwestie. Het is onmogelijk om dit direct als ecnomische bubbel neer te zetten. Dit komt vooral omdat web3 meer is dan een financieel instrument of een markt. Het grootste voordeel voor de samenleving dat web3 biedt is terug te vinden in het gedachtegoed van web3. Het hunkeren naar een gedecentraliseerde samenleving gaat dan een bubbel die kan barsten!
To bubbel or not to bubbel, that’s the question.
Satoshi Nakamoto